صندوق سرمایهگذاری زمین و ساختمان ابزاری نوین برای تامین مالی است. صندوق سرمایههای خرد و کلان را از طریق بازار سرمایه جمع میکند، تا با آن به ساخت و ساز بپردازد. پس از اتمام پروژه واحدهای ساختمانی فروخته میشوند و عواید آن بین سرمایهگذاران تقسیم میشود.
این روش تامین مالی در پروژههایی که نمیتوانند از راههای رایج، نظیر انتشار اوراق بدهی یا انتشار سهام عادی، منابع مالی لازم خود را تامین نمایند مورد استفاده قرار میگیرد.
کاربردها و مزایای صندوق زمین و ساختمان عبارتند از:
ریسکها
احتمال وقوع زیان در سرمایهگذاریهای صندوق همواره وجود دارد و سرمایهگذاران قبل از سرمایهگذاری باید ریسکهای آن را لحاظ نمایند. این ریسکها عبارتند از:
عملکرد
فرایند عملکرد صندوق زمین و ساختمان به شرح زیر است:
ضمناً واحدهای ساختمانی مستقیماً به سرمایهگذاران و دارندگان واحدهای سرمایهگذاری صندوق واگذار نمیشود. اما دارندگان واحدهای سرمایهگذاری میتوانند همچون سایر افراد در مزایده املاک و واحدهای مسکونی تکمیلشده شرکت کرده و در صورت پیشنهاد قیمت بهتر، مالک واحدهای ساخته شده بشوند.
تاریخچه
آغاز فرآیند طراحی صندوقهای زمین و ساختمان به اواخر سال ۱۳۸۶ بازمیگردد. و در نیمه نخست سال ۱۳۸۷ اولین اساسنامه و امیدنامه این صندوقها توسط سازمان بورس و اوراق بهادار تدوین شد. اما تا سال ۱۳۹۳ هیچ صندوق زمین و ساختمانی به مرحله پذیرهنویسی نرسید. دلیل آن ناآشنایی فعالان حوزه ساختمان با مفاهیم و کارکردهای بازار سرمایه از یک سو، و ناآشنایی فعالان بازار سرمایه با فرآیندهای کاری و مولفههای اثرگذار بر صنعت ساختمان بود.
با آغاز به کار نخستین صندوق زمین و ساختمان به نام صندوق سرمایهگذاری نسیم در شهریور سال ۱۳۹۳ ارتباط میان بازار سرمایه و صنعت ساختمان برقرار شد. این صندوق با هدف تامینمالی احداث برجی ۱۵ طبقه در منطقه ۲۲ تهران تاسیس شد و در مهر ۱۳۹۶ به بهرهبرداری رسید.
پس از آن صندوقهای دیگری به منظور تامین مالی پروژههای ساختمانی در تهران، تبریز، اراک و شهرری تاسیس شدند که در جدول زیر اطلاعات آنها نمایش داده شده است.
همچنین بر اساس گزارشهای ارائه شده توسط وزارت راه و شهرسازی در سال ۱۳۹۶، این وزارتخانه در نظر داشت تا صندوقهای دیگری نیز در نقاط مختلف کشور از جمله دماوند در استان تهران (صندوق آویشن)، ارومیه در آذربایجان غربی (صندوق شهید اسرافیلی)، یزد (صندوق لندمارک)، سنندج کردستان (صندوق سروش سنندج) تاسیس نماید، اما تا کنون هیچ یک از آنها به مرحله پذیرش نرسیده یا نحوه تامین مالی این پروژهها تغییر کرده است (نظیر پروژه شهرک مسکونی آویشن دماوند).